Legenda obrazowa


o świętej Jadwidze księżnie szlązkiej


według rękopisu z r. 1353 przedstawiona i z późniejszemi tej treści obrazami porównana

Kraków 1880
Obraz 40
Legenda o św. Jadwidze śląskiej Petera Freytaga z 1451 r.
Tu uwolniła rękę pewnej niewiasty od kija, który jej przywarł do ręki, kiedy w dzień niedzielny obracała żarna.

Była to jakaś niewiasta niemieckiego jak widać pochodzenia, mieszkająca w okolicy dzisiejszego miasta Loewenbergu, której wedle słów legendy powyższy zdarzył się wypadek. Jej mąż nie widząc innego sposobu, oderznął ów kij zwany u nas mełaczką z góry i z dołu, a słysząc o cnotach i cudowności Śtej Jadwigi, żonę z resztą kija do niej przyprowadził, prosząc, aby ją od tej niedogodności uwolniła, co też otrzymał. Na obrazie widzimy przedstawione dwie chwile z tego zdarzenia. Pierwszą, jak mąż odcina nożem ów kij żarnowy do ręki żony przywarty, drugą, jak tęż żonę z przywartym kawałkiem mełaczki do Śtej Jadwigi przyprowadza.
Ze szczegółów widzimy przedewszystkiem na obrazie formę używanych pod ów czas młynków ręcznych, w Szlązku z niemiecka kwirnami a u nas żarnami zwanych. Jest ona nieco odmienną od tych, jakie dziś choć już dosyć rzadko po wsiach widzimy, bo ma kamień na wierzchu, a samo gniazdo czyli pień z kilku sztuk drzewa składany. U naszych żarn gniazdo robione bywa z jednej tylko sztuki grubego drzewa a chodzący w niem kamień albo wcale nic, albo małoco nad wierzch wystaje.
W ubiorach także jest tu cokolwiek odmiennie. Mąż ma suknię krótką po kolana, na nim płaszcz małoco dłuższy na prawym boku rozcięty, na głowie zaś obszerny wprawdzie ale krótko na szyję spadający kaptur. Ubiór żony podobny zupełnie do ubioru księżnej i jej otoczenia, z tą jedynie różnicą, że u niewiasty z Leenu nie tylko głowa ale i szyja osłoniona jest białem, strzępiastem obszernem okryciem.
Na odpowiednim obrazie Hornigowskiego rękopisu żarna dokładniej są narysowane. Układ zaś osób a nawet ich ubiory takie same jak w Ostrowskim. Na drzeworycie drukowanej w r. 1504 legendy, cały ten obraz nieco odmiennie wygląda, choć ściśle te same osoby przedstawia. Powodem różnicy odmienny ubiór, jak również narysowanie żarn samych z zasadami perspektywy zgodniejsze.



Zamknij dokument